Ja otrimav prokhannja napisati peredmovu dlja perekladu «Animal Farm» na ukraїns'ku movu. Ja dobre svіdomijj togo, shho pishu dlja chitachіv, pro jakikh nіchogo ne znaju, ta jj voni, mabut', nіkoli ne mali nagodi dovіdatis' pro mene.
Vіd mene, mabut', chekajut', shhob ja rozpovіv u cіjj peredmovі, jak pojavivsja mіjj «Kolgosp Tvarin». Pered cim menі dovedet'sja skazati deshho pro sebe ta pro podії, shho krіz' nikh ja dіjjshov do moїkh polіtichnikh pogljadіv.
Narodivsja ja v Іndії u 1903 rocі. Mіjj bat'ko buv urjadovcem anglіjjs'kogo admіnіstrativnogo aparatu v Іndії, a moja rodina, bula zvichajjnoju sobі rodinoju z tikh, shho stanovljat' serednju verstvu, sebto tu verstvu, shho її chlenami e vіjjs'kovі, svjashhenniki, urjadovcі, vchitelі, pravniki, lіkarі, toshho. Osvіtu oderzhav u Eton, v najjkoshtovnіshіjj ta najjbіl'sh snobіstichnіjj z anglіjjs'kikh public schooly. (Ce ne priljudnі «narodnі shkoli», a jakraz shhos' protilezhne: zakritі dorogі serednі shkoli z іnternatami, roztashovanі daleko vіd mіst. Do nedavn'ogo chasu tudi prijjmali majjzhe vikljuchno sinіv bagatikh shljakhets'kikh rodin. Mrієju svіzho rozbagatіlikh bankirіv 19 st. bulo propkhati svoїkh sinkіv u public school. U shkolakh tikh kladut' v velikіjj mіrі natisk na sport, shho, movljav, virobljaє panіvnu, tverdu ta dzhentl'mens'ku postavu. Mіzh cimi shkolami Eton — osoblivo slavit'sja. Velіnґton bucіmto, skazav, shho peremoga pіd Vaterloo viborena na krіketovikh grishhakh Eton. Nedavno shhe — velicheznijj vіdsotok ljudejj, shho tak chi іnakshe keruvali Anglієju, — buli vikhovancі public schools. — pr. perekl.) Prote, ja popav tudi tіl'ki tomu, shho buv stipendistom. Іnakshe moї bat'ki ne zmogli b mene vchiti u shkolі c'ogo tipu.
Shvidko pіslja zakіnchennja shkoli (menі ne bulo shhe todі povnikh dvadcjati rokіv) ja viїkhav u Burmu і vstupiv u lavi Іmperіjal'noї Polіcії v Іndії. Ce bula ozbroєna polіcіja chi pak zhandarmerіja, shhos' duzhe podіbna na espans'ku Guardia Civil chi Guarde Mobile u Francії. Na cіjj sluzhbі probuv ja p'jat' rokіv. Vona bula menі ne do vpodobi і spovnila nenavisti do іmperіjalіzmu, khoch u tojj chas nacіonalіstichnі nastroї v Burmі ne vіdznachalis' osoblivoju siloju, a vіdnoshennja anglіjjcіv do burmancіv ne bulo osoblivo pagane. Povernuvshis' v 1927 r. do Anglії u vіdpustku, ja vіdmovivsja vіd starshins'kogo chinu і virіshiv stati pis'mennikom; na pochatku bez osoblivikh uspіkhіv. V 1928-1929 r. r. zhiv u Parizhі jj pisav povіstі, jakikh nіkhto ne khotіv drukuvati (ja їkh potіm usі ponishhiv). U nastupnі roki zhiv jak shhastilo, і neraz golod zagljadav menі v vіchі. Tіl'ki pochinajuchi z 1934 roku, zmіg utrimuvatis' z zarobіtkіv za vlasnі tvori. U perekhodovі roki ja, buvalo, cіlimi mіsjacjami zhiv mіzh bіdnotoju, mіzh pіvzlochinnimi elementami, shho meshkajut' u najjgіrshikh chastinakh bіdnikh kvartalіv abo snujut'sja po dorogakh, zhebrajuchi chi kraduchi. Chasto cherez brak groshejj menі dovodilos' perebuvati mіzh nimi; a vtіm їkhnє zhittja duzhe mene cіkavilo. Kіl'ka rokіv ja posvjativ (na cejj raz bіl'sh sistematichno) vivchennju umovin pobutu jj pracі shakhtarіv u pіvnіchnіjj Anglії. Bіl'sh-mensh do 1930 roku ja ne vvazhav sebe za socіjalіsta. Po sutі ja ne mav todі jasno okreslenikh polіtichnikh pogljadіv. Ja stav socіjalіstom bіl'sh cherez vіdrazu do znedolenogo, zanedbanogo zhittja bіdnіshikh chastin promislovogo robіtnictva, nіzh cherez teoretichne zakhoplennja pljanovim suspіl'stvom.
U 1936 rocі ja odruzhivsja. Majjzhe togo samogo tizhnja pochalasja gromadjans'ka vіjjna v Espanії. Mi oboє z druzhinoju vijavili bazhannja poїkhati do Espanії ta vzjati uchat' u vіjjnі po bocі espans'kogo urjadu. Mi zrobili ce cherez pіvroku, koli ja zakіnchiv pracju nad knizhkoju, shho її jakraz todі pisav. V Espanії ja probuv bіlja shosti mіsjacіv na aragons'komu frontі, poki menі bіlja Huesca fashistіvs'kijj snajjper ne prostreliv shiї.
U rann'omu perіodі vіjjni chuzhincevі nelegko bulo rozіbratisja u vnutrіshnіjj borot'bі, shho tochilasja mіzh rіzhnimi polіtichnimi partіjami, prikhil'nimi do urjadu. Cherez rjad vipadkovikh podіjj ja vstupiv, jak bіl'shіst' chuzhincіv v Espanії, ne do mіzhnarodn'oї brigadi, a do mіlіcії P.O.U.M., do t. zv. espans'kikh troc'kіstіv. Takim chinom v polovinі 1937 r., koli komunіsti zdobuli kontrolju (chi chastkovu kontrolju) nad espans'kim urjadom і pochalosja pereslіduvannja trockіstіv, mi oboє z druzhinoju opinilis' mіzh pereslіduvanimi. Mi spravdі mali shhastja, shho nam vdalosja pokinuti Espanіju zhivimi ta shhe jj ne buvshi nі razu areshtovanimi; bagato z pomіzh nashikh druzіv rozstrіljano, іnshі prosidіli dovgijj chas po v'jaznicjakh chi prosto poznikali. Cі pereslіduvannja v Espanії jjshli poruch z velikimi chistkami v SSSR і buli lishe їkh vіdgomonom. Sut' obvinuvachen' — (a same: zmova z fashistami) bula tut і tam odnakova; koli jjshlosja pro Espanіju, ja mav povnі osnovi znati, shho cі obvinuvachennja nepravdivі. Uves' cejj dosvіd buv dlja mene cіnnoju naukoju: vіn pokazav menі jak legko totalіstichnіjj propagandі keruvati opіnієju osvіchenikh verstv u demokratichnikh kraїnakh.
Mi oboє z druzhinoju buli svіdkami, jak nevinnikh ljudejj kidali u v'jaznicі tіl'ki tomu, shho їkh zapіdozrjuvali v nepravovіrnikh pochuvannjakh. A povernuvshs' v Anglіju, mi pobachili, shho porіvnjujuchi rozsudlivі jj dobre іnformovanі observatori vіrjat' v usjakі nejjmovіrnі opovіdannja pro zmovi, zradu ta sabotazhі, pro jakі іnformuvala presa z moskovs'koї sudovoї zalі.
Ja todі zbagnuv, jasnіshe jak do togo, — negativnijj vpliv Sovіts'kogo mіtu na zakhіdnіjj socіjalіstichnijj rukh.
Ta tut varto spinitis' і okresliti moє stanovishhe do sovєts'kogo rezhimu.
Ja nіkoli ne buv u Rosії і znaju pro neї tіl'ki te, shho mozhna dovіdatis' chitajuchi knizhki ta chasopisi. Koli b navіt' (ujavіmo ce sobі) ja mav silu, ja ne bazhav bi sobі vtruchatisja u sovets'kі vnutrіshnі spravi; ja ne zasudzhuvav Stalіna ta jjogo pribіchnikіv tіl'ki za te, shho voni, movljav, stosuvali varvars'kі ta nedemokratichnі metodi. Vono zovsіm mozhlive, shho v tamoshnіkh obstavinakh voni ne mogli dіjati іnakshe, navіt', koli jj u nikh buli dobrі namіri.
Ta menі nezvichajjno zalezhit' na tomu, shhob ljudi na Zakhodі, Evropi pobachili sovєts'kijj rezhim takim, jakim vіn є. Bіl'sh-mensh vіd 1930 r. ja ne bachu zhadnoї oznaki, shho SSSR dіjjsno postupaє v naprjamku chogos', shho mozhna b obosnovano nazvati socіalіzmom, zate ja pomіchaju duzhe bagato oznak, shho SSSR peretvorivsja v gієrarkhіchne suspіl'stvo, de volodarі majut' ne bіl'she prichin vіdrektisja vіd vladi, jak jakanebud' іnsha panіvna kljasa. Nazagal robіtniki ta іntelіґenti u kraїnі takіjj jak Anglіja ne rozumіjut', shho SSSR s'ogodnі zovsіm іnshijj jak u 1917 rocі chastkovo tomu, shho ne khochut' c'ogo zrozumіti (sebto tomu, shho khochut' vіriti, shho naspravdі socіjalіstichna kraїna des' taki іsnuє), a chastkovo takozh tomu, shho vіdnosna svoboda і mirnіst' їkhn'ogo zhittja robit' totalіzm dlja nikh nezrozumіlim.
Ne treba dumati, shho Anglіja — spravzhnja demokratіja. Ce kapіtalіstichna kraїna z velikimi klasovimi privіlejami ta (navіt' zaraz, pіslja vіjjni, shho pіdvela vsіkh pіd odnu mіrku) povazhnimi rіzhnicjami zhodo bagatstva. Z drugogo boku, ce kraїna, de ljudi vzhe zhivut' sotnі rokіv ukupі і ne znajut' gromadjans'koї vіjjni, de zakoni vіdnosno spravedlivі, a vіstkam і statistikam mozhna porіvnjujuchi jjnjati vіri, і, nareshtі, — de mati opozicіjjnі pogljadi ta vislovljuvati їkh priljudno ne zv'jazane z nebezpekoju. U cіjj atmosferі serednja ljudina ne maє dіjjsnogo zrozumіnnja shho take konctabori, masovі deportacії, uv'jaznennja bez procesu, cenzura presi, toshho. Koli vona chitaє pro podії v kraїnі takіjj, jak Sovєts'kijj Sojuz, vona perekladaє vse na movu anglіjjs'kikh ujavlen' і ne vrakhovuє bezsoromnoї zabrіkhanosti totalіstichnoї propaґandi. Azh do 1939 r., a mozhe shhe pіznіshe, bіl'shіst' anglіjjs'kogo narodu nespromozhna bula rozgadati sutі nacistіvs'kogo rezhimu v Nіmechchinі, a koli jjdet'sja pro sovєts'kijj rezhim, — voni u velikіjj mіrі omanenі jj dosі.
Ce zapodіjalo povazhnu shkodu socіalіstichnomu rukhovі v Anglії, a poserednі naslіdki takoї nastanovi dlja anglіjjs'koї zakordonnoї polіtiki — zhakhlivі. Na moju dumku, nіshho tak ne privelo do perekruchennja davn'ogo, spertogo na odnakovomu vsjudi rozumіnnі, ponjattja socіalіzmu, jak pogljad, shho Rosіja — socіalіstichna kraїna і shho kozhen vchinok volodarіv Rosії zaslugovuє vibachennja, koli ne naslіduvannja.
Timto za ostannіkh 10 rokіv v mene virobilos' perekonannja, shho koli khochemo vіdroditi socіjalіstichnijj rukh, to znishhennja sovєts'kogo mіtu є neobkhіdnoju peredumovoju dlja c'ogo.
Nezabarom pіslja povernennja z Espanії prijjshlo menі na dumku vistupiti proti sovєts'kogo mіtu, vzhivajuchi kazkovoї formi, dostupnoї majjzhe kozhnomu chitachevі, і shho legko mozhna b pereklasti na chuzhі movi. Takі mіrkuvannja, trokhi nejasnі, prikhodili menі vzhe vіd dejakogo chasu v golovu, koli odnogo dnja (zhiv ja todі jakraz u malomu selі) ja pobachiv jak malijj, mozhe desjatilіtnіjj, khlopec' gnav po vuz'kіjj dorіzhcі velicheznu їzdzhalu konjaku ta lupcjuvav її jak tіl'ki vona khotіla. zvertati u bіk. Menі majjnulo krіz' golovu, shho koli b tіl'ki ocі tvarini usvіdomili sobі svoju mіc', mi ne buli b v silі nad nimi panuvati, ta shho ljudina viziskuє tvarin majjzhe tak samo, jak bagatі kljasi viziskujut' proletarіjat.
Prodovzhujuchi progul'ku, ja vzjavsja perekladati teorіju Marksa na movu tvarinjachikh ponjat'. Z tvarinjachoї tochki pogljadu, mіrkuvav ja, kljasova borot'ba mіzh ljud'mi — chista omana: koli treba viziskuvati tvarin — usі ljudi v sojuzі mіzh soboju. Pravdiva borot'ba jjde mіzh tvarinami jj ljud'mi. Zdobuvshi taku vikhіdnu: tochku, ne vazhko bulo pobuduvati kazku. Ja ne zapisuvav її azh do 1943 roku, bo іnsha pracja zavzhdi vіdnіmala v mene chas. Vkіncі a vkljuchiv u neї dejakі podії, napriklad, konferencіju v Tegeranі, shho tim chasom vіdbulasja. Prote, golovnі narisi opovіdannja buli chіtko nakreslenі v moїjj ujavі shhe za shіst' rokіv do їkh lіteraturnogo opracjuvannja.
Ne khochu pisati komentarja do opovіdannja; koli vono samo po sobі nezrozumіle, to є ce lіteraturnijj neuspіkh. A vtіm ja khotіv, bi pіdkresliti dvі tochki. Os' persha: okremі epіzodi, khoch і, nazagal, vіrno perespіvujut' іstorіju revoljucії, ne tіl'ki sproshhenі, a jj poperemіshuvanі pіd khronologіchnim ogljadom. Ce bulo neobkhіdno dlja simetrichnoї pobudovi opovіdannja. Na drugu tochku bіl'shіst' kritikіv ne zvernuli uvagi, mozhe tomu, shho jj ja sam ne poklav na neї vіdpovіdnogo natisku. Bagato chitachіv zakrili knizhku pіd vrazhennjam; shho vona kіnchaєt'sja cіlkovitim pomirennjam mіzh svin'mi ta ljuds'kimi іstotami. Ta ne takijj buv mіjj namіr — navpaki, ja narochito zakіnchiv opovіdannja guchnoju bucheju. Pisav ja bezposeredn'o pіslja tegerans'koї konferencії, shho, jak usі dumali, vstanovila lіpshі vіdnosini mіzh SSSR ta Zakhodom. Ja osobisto ne vіriv, shho tі druzhnі vіdnosini dovgo potrivajut'. І, jak okazalosja, ne duzhe pomiljavsja.
Ne znaju, chi treba menі shhe shhos' kazati. Koli shhe khto bazhaє sobі podrobic' pro mene, dobavlju, shho ja udovec' і maju majjzhe tr'okhlіtn'ogo sina і shho za fakhom ja pis'mennik ta vіd pochatku vіjjni zarobljaju persh za vse zhurnalіstikoju.
Chasopis, shho do n'ogo najjpostіjjnіshe dopisuju — ce «Tribune», polіtichno-suspіl'nijj tizhnevik, shho reprezentuє, zagal'no kozhuchi, lіve krilo Labour Party. Os' moї knizhki, shho mozhut' zacіkaviti shirshijj zagal (ce na vipadok, koli b komus' z chitachіv cієї peredmovi dovelos' nadibati primіrniki cikh knizhok): «Dnі v Burmі» (povіst' pro Burmu); «Poklіn Katalonії» (zvіt z moїkh dosvіdіv u espans'kіjj gromadjans'kіjj vіjjnі); «Kritichnі sprobi» (eseї, perevazhno pro suchasnu populjarnu anglіjjs'ku lіteraturu, nasvіtlennja v nikh. bіl'sh socіologіchne jak lіteraturne).
Ґeorґ Oruel, 1947 g.
![[Oblozhka]](/gallery/Animal_Farm/img/005_thum.jpg)